Mani, Türk kamu edebiyatında en çok kullanılan nazım şeklidir. Tek dörtlükten oluşur. Hecenin 7’li ölçüsüyle söylenir ve “aaxa” şeklinde kafiyelenmektedir. Asıl söylenmek istenen kavram üçüncü ve dördüncü dizelerde söylenir. Bu nedenle ilk iki m?sra için doldurma m?sra ifadesi kullanılır. Maniler derhal her konuda söylenmiştir. Kendilerine özgü ezgilerle söylenmiştir. İnsanlar maniler sayesinde üzüntülerini, sevinçlerini, özlemlerini, eleştirilerini ve hayata dair düşüncelerini aktarmışlardır. Engel birçok ismi vardır. Bunlar; mana, meani, hayrat, bayatı, mahnı, aytipa, kayım, ölen, çinik, ülenek, şın, aşule, tahpak ve tört sap şeklindedir.

1. Yapılarına göre maniler

kitapDüz/Tam Mani: kamu kültüründe yoğun olarak kullanılan engel çeşitidir. Yedi hecelidir. Kafiyesi aaxa şeklindedir. Kafiyeleri genellikle cinassızdır.

Ana baba taç imiş
Her derde ilaç imiş
Bir evlat pir olsa da
Anaya muhtaç imiş

Kesik Mani: birinci dizesi yedi heceden az olan manilerdir. İlk dizedeki sözcük grubu anlamlı ya da anlamsız olabilir.

Bağ bana
Bahçe sana bağ bana
Değme zincir kar etmez
Zülfün teli bağ bana

Cinaslı Mani: kesik manilerde eğer uyak cinaslı ise bunlara cinaslı engel denir.

Güle naz
Bülbül eyler güle naz
Girdim bir arkada? bağına
Ağlayan çok gülen az

Yedekli Mani: Düz maninin sonuna aynı kafiyede iki m?sra eklenerek söylenen manilerdir. Cinaslı uyak kullanılmaz. Bu tarz manilere artık engel de denir.

Ağlarım çağlar gibi
Derdim var dağlar gibi
Ciğerden yaralıyım
Gülerim sağlar gibi
Her gelen bir gül ister
Sahipsiz bağlar gibi

Deyişli Mani: iki kişinin karşılıklı söylediği manilerdir. Soru-cevap şeklinde düzenlenir.

Adilem sen naçarsın
İnci mercan saçarsın
Dünya deniz olanda
Gönlüm nere kaçarsın
Ağam derim naçarım
İnci mercan saçarım
Dünya deniz olunca
Ben kuş olup kaçarım

2. Konularına göre maniler

Fal Manileri: hususi günlerde genç kızların ve kadınların kişisel eşyaarından yola çıkarak söylenen manilerdir.

Ketenim var tarakta
Sevdiğim var ırakta
Varsın ırakta olsun
Sevgisi var yürekte

İş Manileri: değişik iş alanlarında çalışmayı zevkli hale getirmek için söylenen manilerdir.

Vur kirkiti inlesin
Aşık olan dinlesin
Halının direğine
Koy başın serinlesin

Sevda Manileri: sevdalı çiftlerin söylediği manilerdir.

A benim biriciğim
Yanıyor yüreceğim
Eğer sana varmazsam
Vallahi öleceğim

Davulcu Manileri: Ramazan davulcularının söyleyip bahşiş topladıkları manilerdir.

Kavuştuk Ramazan’a
Hem de aka insana
Bu ayda oruç tutmak
Huzur verir insana

Mezartaşı Manileri: mezar taşlarına yazdırılan ve çoğunlukla mezarda gömülü kişinin ağzından söylenmiş izlenimi verilen manilerdir.

Saman savrulur yelden
Sırat incecik telden
Sanki dün gibi bugün
Gençliğim gitti elden

Sokak Satıcı Manileri: Genel olarak İstanbul’da sokak satıcılarının söyledikleri manilerdir.

Atarım ben tutarım
Her derdine yeterim
Endamına yakışacak
İbrişim şal satarım

Mektup Manileri: birbirini seven insanların mektuplarında birbirine yazmış oldukları manilerdir.

Armut dalda çürüsün
Mektup yolda yürüsün
Ne mesut name sana
Gider yari görürsün

Kynk:Bilgiustam